AKP, yaklaşım dokuz yıldır iktidarda bulunuyor. İktidara geldiği ilk dönemde, sol-liberal çevrelerin de desteğini alarak tabanını genişleten AKP, özellikle 2007 genel seçimlerinin ardından yapamadıkları ve üstlenemedikleri ile yaygın bir hayal kırıklığı yarattı. Bunların üzerinden giderek, AKP'ye muhalif bir pozisyonun arka plânında nelerin olduğunu irdelemeye çabalayalım.
İlk madde, yeni anayasa konusu. Temmuz 2007'de, AKP'yi, sadece asker vesayetine karşı arkanızda durmak için değil aynı zamanda siyasal sistemi, hukuk düzenini, hak ve özgürlükleri evrensel standartları karşılayabilecek şekilde düzenleyecek bir yeni anayasa çalışması vaadine güvenerek, içerisinde epeyce sol-sosyalistin de bulunduğu yüzde 47'lik bir kitle destekledi.Fakat AKP, ardında yüzde 47'yi bulan desteğe rağmen, aradan geçen dört yılda yeni anayasa hazırlanması adına en ufak bir adım atmaktan imtina etti; aksine yeni anayasa ile ilgili tüm talepleri erteleme yoluna gitti ve kendisini daha çok demokrasi ve özgürlük adına destekleyen kitleleri hayal kırıklığına uğrattı.
İkinci madde, hafiflemesi şöyle dursun, giderek ağırlaşan Kürt sorunu. DTP Meclis'e girmişti ve Kürt hareketinin meşru, seçilmiş temsilcileri en sonunda Mecliste'ydi; artık hükümetin karşısında muhatap alabileceği birileri vardı; üstelik hem siyaseten hem de hukuken, DTP'yi muhatap alırken bir sorun yaşanmayacaktı. Nitekim söz konusu olan, halk oyu ile seçilmiş, meşru bir siyasal partiydi. Memleketin sağlı sollu demokratları olarak epey umutlandık bu dönemde; Erdoğan ve arkadaşlarının söylemleri oldukça kararlı ve net gözüküyor dedik, Kürtler Meclis'te temsil ediliyor ve AKP ile birlikte Kürt sorununda çözümsüz kalan yerlerin altını dolduracaklardır diye sevindik. fakat anladık ki, o kadar safdil hayallermiş ki bunlar; bırakın Kürt sorununu çözmeyi, hükümet Kürtlerin meşru temsilcilerini dahi muhatap almaktan imtina ediyordu. Seçilmiş bir milletvekili olan Ahmet Türk'ün elini sıkmak, milletin Meclis'inin vekili olan DTP'lilere Başbakanlık'ta randevu vermek, aylara taşan büyük bir olay haline geliyordu. Mikforonların başına geçip Kürtçe konuşmaktan geri durmuyordu Erdoğan, fakat Ahmet Türk Kürtçe konuştuğunda Meclis TV yayınını kesiliyordu; "bu memlekette Kürtçe konuşulacaksa, onu da biz konuşuruz" dercesine. Anladık ki, AKP'nin Kürt sorununu çözmekten muradı, kendi makul ve makbul Kürdünü yaratıp, kendi frekanslarıyla uyumlu hareket eden bir topluluk oluşturmaktı.
Üçüncü madde, Alevilerin yıllardır dile getirdikleri taleplerle ilgili hükümetin pozisyonu. Alevilerle ilgili temel sorunlar ve talepler basitti aslında ve bunların tamamı, özünde Alevi kimliğinin tanınmasına çıkan taleplerdi: Cemevlerine ibadethane statüsünün tanınması ve zorunlu din kültürü ve ahlak bilgisi derslerinin kaldırılması ya da seçmeli hale getirilmesi, öncelikli iki talepti. Aradan geçen 9 yıla rağmen, AKP, sayısını artık hatırlamakta zorlandığım kadar çalıştay düzenleyip, raporlar yayınlamanın ötesine geçemedi. Yine anlamakta güçlük çektiğim, Cemevlerini Alevilerin ibadethanesi olarak tanımak, din kültürü ve ahlâk bilgisi derslerini Alevileri mağdur etmeyecek şekilde düzenlemek bu kadar güç müydü ve bu düzenlemeler için sayısız çalıştaya ve binlerce sayfalık raporlara gerek var mıydı?
Burada bir parantez açmak gerekiyor; bu da dördüncü maddemiz olsun: Kürt sorunu ile Alevi sorununda AKP'nin aynı meşum refleksi ürettiğini görüyoruz: "bu (Kürt ve Alevi sorunları) sorun vardır, bu sorunun varlığını kabul ediyorum ve bu sorunu da benim kodlamalarım ve tanımlarım, pozisyonum eşliğinde çözeceğiz." Daha açık bir ifadeyle AKP, Kürt ve Alevi sorunlarına yaklaşırken makbul/ideal Kürt ve Alevi kimliği yaratma çabasına girişip, hükümet yaklaşımı dışındaki tüm yaklaşımları ve kendi kodlarına uymayan tüm Kürt ve Alevi unsurları muhatap dahi almaktan imtina etti; bu kesimleri marjinalleştirme yolunu yeğledi. AKP'nin bu yaklaşımı, bu sorunlara reddiyeci yaklaşan yasakçı zihniyetten daha tehlikeli; çünkü bu kez de sorunu çözme çabası görüntüsü altında bir soft-baskı ve tek tipleştirme istenci söz konusu oluyor ve bu ahlâksızlığın şemsiyesi de, demokratikleşme olarak tezahür ediyor.
Beşinci madde, Avrupa Birliği ile ilişkiler. 2007'de sandığa gidildiğinde, AB'den müzakere vizesini alalı iki yıl olmuştu ve düşünüyor ve diyorduk ki, "Cumhurbaşkanlığı krizi de çözülüyor, ayrıca yüzde 47'lik destekle AKP yeni anayasa konusuna da hızla eğilecek..2005 yılından beri durmuş haldeki AB süreci de, kaldığı yerden ve daha hızlı olarak devam eder.." Epey umudumuz vardı sayın Erdoğan. Kapalı halde bekleyen fasılların açılması için olağanüstü bir dış politika trafiği yürüteceğinizi, gerçekleşen reformları içselleştirici adımlar atıp gerçekleşmesi gerekli reformlar için de irade göstereceğinize ve tüm bu süreci demokratikleşmeye dair sorunlarla birarada yürüteceğinize inanmıştık. Fakat 2007'den 2011'e, AB-Türkiye ilişkilerinde elimizde koskoca bir sıfır bulunuyor; de facto olarak Türkiye -AB ilişkileri 2005'ten bu tarafa dondurulmuş halde bir kenarda bekliyor. Bu kadar iyimser beklentiler içerisinde olduğumuz Başbakan Erdoğan'ın, AKPM'de Avrupalı parlamenterleri haşlayan türde, agresif ve alacakaranlık 90'ların melun siyasilerini hatırlatan sevimsizlikte bir konuşma yapmaktan imtina etmediğini de hatırlatalım.
Altıncı madde, hayatın her yanını istisnasızca sarmış olan neo liberal dalgaya, hükümetin daha yakından el vermesidir. AKP zihniyeti, yoksulların, çalışanların, öğrencilerin, ağaçların, hayvanların, şehir dokularının...değil işadamlarının ve işkadınlarının, güldüklerinde tüm dişleri sinir bozucu netlikte görülen memleket zenginlerinin ve müteşebbislerinin yanında yer almayı yeğledi. Bir avuç müteşebbisin girişimcilik ruhunu teşvik etmek adına, milyonları sefalete sürüklemekten ve şehirlerimizi neo liberal dönüşümün acımasız ellerine itmekten imtina etmedi.
Son maddemiz ise, sizinle ilgili Sayın Erdoğan. hatırlarsınız, bir zamanlar sizin en afilli destekçilerinizden olan Fehmi Koru, "Obama gibi geldi, Bush gibi oldu" buyurmuştu sizin için. evet, tam olarak son meşum bu: kasımpaşalı gecekondu çocuğu Tayyip gitti, yerine ankaralı Erdoğan geldi. her öfke nöbetinizde, her tahammülsüzlük gösterinizde, her iktidar tatmininizde, gücünüze mahkum birisi haline geldiğinizi izliyorum.
AKP'nin pek çok alanda alanda Türkiye'ye nefes aldıran, ülkeyi ileriye taşıyan pek çok icraatı oldu ve dünya görüşüm Erdoğan ve arkadaşları ile paralellik göstermese dahi, bu icraatların gerekliliğini her platformda savundum; çünkü özgürlükçü, demokrat ve adil olabilme kaygım vardı. Ve bugün yine salt aynı kaygılarla, AKP'ye hayır diyorum. Daha özgür, daha demokratik ve daha adil bir Türkiye için, AKP'ye hayır dememiz gerekiyor.
27 Mayıs: Askeri Darbeler Perdesini Açmak
Bugün, Türkiye'de askeri darbeler dönemini açması/mümkün kılması bakımından önemli bir yere sahip olan 27 Mayıs 1960 askeri darbesinin kırk birinci yıldönümü. 27 Mayıs, Cumhuriyet tarihinde alt rütbeli askerlerin teşebbüs ettikleri ve başarıya ulaştıkları ilk ve tek darbedir ve darbe, daha sonra Milli Birlik Komitesi olarak anılacak 38 askerin örgütlenmesiyle dönemin iktidarına karşı, asker/sivil bürokrasi-aydınlar ittifakıyla gerçekleşmiş, devletçi seçkinlerin 10 yıllık bir aradan sonra iktidarı ele almalarını beraberinde getirmiştir.
27 Mayıs darbesi, öteden beri sol/Kemalist çevreler tarafından bir şekilde sahiplenen bir darbe olageldi. Bu sahiplenme, kimi kez darbeyi açıkça savunmak olarak tezahür ederken, kimi kez ise darbeyi "müdahale - balans ayarı" olarak tanımlayan yorumlarda hayat buldu.
27 Mayıs sonrasında sorulan temel soru, "27 Mayıs müdahalesinin meşru olup olmadığı"idi. Bu iddialara cevaben, demokrat parti iktidarının meşru olup olmadığı sorgulanmış ve DP iktidarının hukuken meşru, fakat samimi olmadığı, bu nedenle de Türk halkının "direnme hakkı"nı kullanarak 27 Mayıs müdahalesi eliyle iktidarı devirdiği ileri sürülüyordu. Onar Komisyonu üyelerinden Prof. Kubalı'nın meşruiyet tezi, bu yöndeydi.
DP, meşru bir iktidarın sağlaması gereken tüm siyasi/hukuki şekil şartları taşıyordu. Sorun, DP'nin özellikle 1957 seçimlerinden sonra hızla hırçınlaşması ve anti demokratik uygulamalara girişmesiydi. Ayrıca, 1957 seçimlerinde muhalefetin oylarının toplamı, DP'yi geçiyordu. ve 1960'a gelindiğinde, olası bir seçimde DP'nin iktidarı kaybetme olasılığı pek güçlüydü. Ve Menderes'in de, gergin ortamdan bunalarak 1960 sonbaharında gerçekleştirilmek üzere erken seçim kararı almayı planladığı da biliniyordu.
Şartlar böyleyken, DP iktidarı halk eliyle devrilip iktidar cezalandırılabilecek iken, kendilerine görev biçen birileri çıktı ve halk adına yönetime el koyduklarını söyledi ve halkın vergileriyle kendilerine verilen silahları, halkın seçtiği temsilcilere doğrultmaktan çekinmediler.
27 Mayıs, gerek 1961 anayasası ile gerekse yarattğı özgürlükçü ortamla olumlanabilir. Fakat hiçbir şey, o sürecin bir darbe olduğu gerçeğini ortadan kaldırmıyor. Ülke sorunları, sadece demokratik kurumlar ve kurallar çerçevesinde sağlanan süreçlerle çözülebilir. İşte 27 Mayıs, hukukun üstünlüğüne ve kurumlara olan bu inancı temelinden sarsması bakımından büyük bir eleştiriyi hak etmektedir. Öyle ki, 27 Mayıs sonrası süreçte, eline silah alan bıyıkları yeni terlemiş teğmenler, darbe teşebbüsüne cesaret eder hale geldiler. 27 Mayıs'ı iyi okumak, en az 12 Eylül kadar etraflı eleştirel analizler yapmak gerekiyor. Nitekim, artık "senin darben kötü benim darbem iyi" demeksizin ülkeyi, en azından düşünsel anlamda düze çıkartabilmek gerekiyor. En azından entelektüel namus, darbeye darbe demeyi zorunlu kılıyor; bunu da hatırlatmış olalım.
27 Mayıs darbesi, öteden beri sol/Kemalist çevreler tarafından bir şekilde sahiplenen bir darbe olageldi. Bu sahiplenme, kimi kez darbeyi açıkça savunmak olarak tezahür ederken, kimi kez ise darbeyi "müdahale - balans ayarı" olarak tanımlayan yorumlarda hayat buldu.
27 Mayıs sonrasında sorulan temel soru, "27 Mayıs müdahalesinin meşru olup olmadığı"idi. Bu iddialara cevaben, demokrat parti iktidarının meşru olup olmadığı sorgulanmış ve DP iktidarının hukuken meşru, fakat samimi olmadığı, bu nedenle de Türk halkının "direnme hakkı"nı kullanarak 27 Mayıs müdahalesi eliyle iktidarı devirdiği ileri sürülüyordu. Onar Komisyonu üyelerinden Prof. Kubalı'nın meşruiyet tezi, bu yöndeydi.
DP, meşru bir iktidarın sağlaması gereken tüm siyasi/hukuki şekil şartları taşıyordu. Sorun, DP'nin özellikle 1957 seçimlerinden sonra hızla hırçınlaşması ve anti demokratik uygulamalara girişmesiydi. Ayrıca, 1957 seçimlerinde muhalefetin oylarının toplamı, DP'yi geçiyordu. ve 1960'a gelindiğinde, olası bir seçimde DP'nin iktidarı kaybetme olasılığı pek güçlüydü. Ve Menderes'in de, gergin ortamdan bunalarak 1960 sonbaharında gerçekleştirilmek üzere erken seçim kararı almayı planladığı da biliniyordu.
Şartlar böyleyken, DP iktidarı halk eliyle devrilip iktidar cezalandırılabilecek iken, kendilerine görev biçen birileri çıktı ve halk adına yönetime el koyduklarını söyledi ve halkın vergileriyle kendilerine verilen silahları, halkın seçtiği temsilcilere doğrultmaktan çekinmediler.
27 Mayıs, gerek 1961 anayasası ile gerekse yarattğı özgürlükçü ortamla olumlanabilir. Fakat hiçbir şey, o sürecin bir darbe olduğu gerçeğini ortadan kaldırmıyor. Ülke sorunları, sadece demokratik kurumlar ve kurallar çerçevesinde sağlanan süreçlerle çözülebilir. İşte 27 Mayıs, hukukun üstünlüğüne ve kurumlara olan bu inancı temelinden sarsması bakımından büyük bir eleştiriyi hak etmektedir. Öyle ki, 27 Mayıs sonrası süreçte, eline silah alan bıyıkları yeni terlemiş teğmenler, darbe teşebbüsüne cesaret eder hale geldiler. 27 Mayıs'ı iyi okumak, en az 12 Eylül kadar etraflı eleştirel analizler yapmak gerekiyor. Nitekim, artık "senin darben kötü benim darbem iyi" demeksizin ülkeyi, en azından düşünsel anlamda düze çıkartabilmek gerekiyor. En azından entelektüel namus, darbeye darbe demeyi zorunlu kılıyor; bunu da hatırlatmış olalım.
TRT'yi Özelleştirmek
TRT'nin özelleştirilmesi, geçtiğimiz yıllarda, devlet tiyatrolarının kapatılması tartışmaları sırasında gündeme gelen, sağ ve sol cenahtan pek çok ismin üzerinde kalem oynattığı bir tartışma konusuydu.
Televizyon yayıncılığının teknik olarak ancak devlet tarafından gerçekletirilmesinin mümkün olduğu yıllarda kurulan ve Özal ile birlikte ortaya çıkmaya başlayan çok kanallı dönemle birlikte varlığını devam ettiren TRT, yüzlerce televizyon ve radyo kanalının rahatlıkla yayın yapabildiği bugünlerde halâ devlet tekelindedir ki, açıkçası hem teknik anlamda, hem de yasal olarak bir gereklilik söz konusu değil.
Bu noktada belki, sadece TRT'nin gerçekleştirdiği "hemen her kamuoyu duyurusunu yurttaşlara aktarma" işi noktasında bir sıkıntı doğabilecektir, bu da özelleştirme şartnamesine eklenecek bir düzenleme ile aşılabilecek bir durumdur. Nitekim resmi duyuruların hangi düzende ve nasıl aktarılacağının çizildiği bir çerçeviyi oluşturmak güç değil. Öte yandan, halihazırda RTÜK eliyle radyo ve televizyonlar üzerinde sıkı bir devlet denetimi bulunuyor ve TRT'nin radyo ve televizyonlar üzerinde denetleyici bir işlevi de bahse konu olmadığından, TRT'nin özelleştirilmesi tartışmalarında sıkça dillendirilen özel kanalların denetimi ile ilgili kaygılar da yersiz.
TRT, teknik imkânların sınırlı olduğu ve devletin öncülük yaparak temelini attığı televizyonculuk yıllarının bir ürünü olarak ortaya çıktı, 1980'lerden itibarense devletçi pozisyonun kitlelere aktarılmasında önemli bir rol üstlendi, 90'larda ise daha geri planda da olsa bu işlevini sürdürdü. Evlerde uyduların, kablolu televizyonların ve belki ismini bilmediğim bilimum araç gereçin olduğu, televizyon kurmanın teknik ve yasal olarak pek de imkansız olmadığı zamanlarda, devletin artık televizyonlardan çekilmesi gerekiyor.
Bunu, "minimum devlet" sanrısıyla yarı ayık etrafta gezinen neoliberalgil familyası uzantısı bir zihniyetle değil de, devletin işlevi ve bireyin zihninin özgürleşebilmesi paydasında ele alırsak, ideolojik kalıplardan öte bir makul değerlendirme yapmak mümkün olur. Bu nedenle TRT'nin özelleştirilmesi üzerinde fikir yürütürken, başlıktaki meşum "özelleştirme" sözcüğü bizleri yanıltmasın. Kaygımız daha çok özgürlük, daha az devlet.
Televizyon yayıncılığının teknik olarak ancak devlet tarafından gerçekletirilmesinin mümkün olduğu yıllarda kurulan ve Özal ile birlikte ortaya çıkmaya başlayan çok kanallı dönemle birlikte varlığını devam ettiren TRT, yüzlerce televizyon ve radyo kanalının rahatlıkla yayın yapabildiği bugünlerde halâ devlet tekelindedir ki, açıkçası hem teknik anlamda, hem de yasal olarak bir gereklilik söz konusu değil.
Bu noktada belki, sadece TRT'nin gerçekleştirdiği "hemen her kamuoyu duyurusunu yurttaşlara aktarma" işi noktasında bir sıkıntı doğabilecektir, bu da özelleştirme şartnamesine eklenecek bir düzenleme ile aşılabilecek bir durumdur. Nitekim resmi duyuruların hangi düzende ve nasıl aktarılacağının çizildiği bir çerçeviyi oluşturmak güç değil. Öte yandan, halihazırda RTÜK eliyle radyo ve televizyonlar üzerinde sıkı bir devlet denetimi bulunuyor ve TRT'nin radyo ve televizyonlar üzerinde denetleyici bir işlevi de bahse konu olmadığından, TRT'nin özelleştirilmesi tartışmalarında sıkça dillendirilen özel kanalların denetimi ile ilgili kaygılar da yersiz.
TRT, teknik imkânların sınırlı olduğu ve devletin öncülük yaparak temelini attığı televizyonculuk yıllarının bir ürünü olarak ortaya çıktı, 1980'lerden itibarense devletçi pozisyonun kitlelere aktarılmasında önemli bir rol üstlendi, 90'larda ise daha geri planda da olsa bu işlevini sürdürdü. Evlerde uyduların, kablolu televizyonların ve belki ismini bilmediğim bilimum araç gereçin olduğu, televizyon kurmanın teknik ve yasal olarak pek de imkansız olmadığı zamanlarda, devletin artık televizyonlardan çekilmesi gerekiyor.
Bunu, "minimum devlet" sanrısıyla yarı ayık etrafta gezinen neoliberalgil familyası uzantısı bir zihniyetle değil de, devletin işlevi ve bireyin zihninin özgürleşebilmesi paydasında ele alırsak, ideolojik kalıplardan öte bir makul değerlendirme yapmak mümkün olur. Bu nedenle TRT'nin özelleştirilmesi üzerinde fikir yürütürken, başlıktaki meşum "özelleştirme" sözcüğü bizleri yanıltmasın. Kaygımız daha çok özgürlük, daha az devlet.
Özgürlük versus Güvenlik: Tamamlayıcı Bir İlişki Olarak Özgürlük - Güvenlik İlişkisi
Güvenlik ile özgürlük arasındaki ilişkinin tamamlayıcı bir niteliğe sahip olup olmadığı, modern demokrasilerde öteden beri bir tartışma konusu. Özellikle 11 Eylül saldırıları sonrasında başta ABD olmak üzere Batı ülkelerinde, yükselen terör kaygısı nedeniyle ulusal güvenliği arttırma adına sivil özgürlük alanını daraltan güvenlik merkezli bir yaklaşım öne çıktı ve bu durum da güvenliğin sağlanması için sivil özgürlüklerden taviz verilmesinin bir zorunluluk olup olmadığı tartışmasını doğurdu. Bu süreçte pek çok AB ülkesi de, gerek güvenlik güçlerinin yetki alanını genişleten anti terör yasaları ile gerekse gündelik hayatı etkileyen güvenlik merkezli tedbirlerle, sivil özgürlük alanının daraltıldığı endişesine neden oldu. Özgürlük - güvenlik ilişkisi, özellikle 11 Eylül sontasında yükselen uluslararası terörizm tehdidi nedeniyle daha fazla güvenliğin, daha az özgürlüğe; daha çok özgürlüğünse daha az güvenliğe tekabül edip etmediği bağlamında tartışılıyor.
Özgürlük - güvenlik ilişkisine ilişkin ilk fikre göre, artan güvenlik, azalan özgürlüğe denk düşüyor; başka bir deyişle, bireysel ve toplumsal güvenliği arttırıcı her önlem, özünde bir kısıtlama barındırdığından bireysel ve kollektif özgürlüklerden geri adım atılmasını zorunlu kılmakta, dolayısıyla özgürlükler kısıtlanmaktadır. Buna karşılıksa karşıt yaklaşıma göre, "özgürlüklerin varlığı için öncelikle güvenliğin varlığı şarttır; bireysel ve toplumsal güvenlik sağlanabilirse, o güvenli ortam içerisinde özgürlükler kullanılabilir. bu nedenle güvenliği ve güvenlik uygulamalarını özgürlüğün düşmanı değil, aksine varlık sağlayıcısı olarak görmek gerekir."
Şimdi, bu iki karşıt fikre saplanıp kalmaksızın özgürlük - güvenlik ilişkisi/dengesi üzerine neler söyleyebileceğimize göz atalım.
Yukarıda özetlediğim her iki fikrin ortaklaştığı nokta, gözden kaçmadığı şekilde, özgürlük ile güvenlik arasında karşıt ve çatışmacı bir ilişki olduğuna dair yargıdır. Oysa bu yaygın kanaatin aksine, özgürlüklerimiz ile güvenlik uygulamaları arasında aslında "tamamlayıcı" bir ilişki vardır. Eleştirilebilecek epey şey olmasına ve eksikliklerine rağmen özgürlüklerin en başarılı şekilde yaşanbildiği Batılı ülkelerde, tarihsel olarak özgürlüklerin tanınması ve pratik edilmesi, bireysel, toplumsal ve kurumsal güvenliğin "söz konusu özgürlükler çerçevesinde" güvenceye alınmasıyla mümkün olmuştur. Daha açık bir ifadeyle, özgürlükler yasal çerçeveye kavuşturulurken ve gündelik hayatta özgürlükler varlığını sürdürürken, söz konusu özgürlüklerin varlığı/ortaya çıkış nedenleri/gerekliliği zemininde ve öncelikle "özgürlüklerin varlığını güvenceye alma" saikiyle, tamamlayıcı bir güvenlik anlayışını benimsemişlerdir.
Peki, özgürlük ile güvenlik çelişkili midir ve bu ikili arasındaki ilişkiyi nasıl kurgulamak gerekir?
Esasında güvenlik, hareket noktasını özgürlüklerin "özü"nden aldığı sürece tamamlayıcıdır ve özgürlükleri güçlendiren, özgürlüklerin varlığı çerçevesinde bizlere güvenli bir bireysel, toplumsal ve kurumsal çerçeve vaadeden bir uygulamadır. o halde, her ne alanda olursa olsun, uygulanacak her güvenlik tedbirinin veya gerçekleştirilecek her düzenlememnin, özgürlüklerin özüne dokunmaması gerektiği, aksi durumun özgürlük-güvenlik dengesi ile çelişeceğini söylemek mümkündür. özgürlüklerin özünü görmezden gelen her yaklaşımınsa, "güven(lik)"ten ziyade, "yasağa tekabül ettiğini" eklemekte fayda var.
O halde, özgürlük - güvenlik ilişkisini, pratik söz konusu olduğunda açıklamaya çalıştığımız zeminde nasıl uygulamak gerekir?
Tıpkı temel hak ve özgürlüklerde olduğu gibi güvenlikle ilgili özel ve genel tüm uygulamalarda ve düzenlemelerde, özgürlüklerin özüne dokunma yasağının gözetilmesi, aslında net olan özgürlük-güvenlik ilişkisinin muğlak sulara itilmesini, özgürlükleri daraltmak için fırsat kollayan otoriter zihniyetin güçlenmesini engelleyici bir faktör olacaktır.
Sanıyorum, uluslararası terör tehdidinin arttığı, insanların kendilerini daha az güvende hissettiği bugünün dünyasında, hak ve özgürlüklerimizi korumanın ve bunun da ötesinde geliştirmenin yolu, özgürlük ile güvenlik arasındaki tamamlayıcı ilişkinin varlığını teslim eden ve özgürlüklerin özünü tüm eylemlerde referans haline getiren yaklaşımı benimsemekten geçiyor.
Özgürlük - güvenlik ilişkisine ilişkin ilk fikre göre, artan güvenlik, azalan özgürlüğe denk düşüyor; başka bir deyişle, bireysel ve toplumsal güvenliği arttırıcı her önlem, özünde bir kısıtlama barındırdığından bireysel ve kollektif özgürlüklerden geri adım atılmasını zorunlu kılmakta, dolayısıyla özgürlükler kısıtlanmaktadır. Buna karşılıksa karşıt yaklaşıma göre, "özgürlüklerin varlığı için öncelikle güvenliğin varlığı şarttır; bireysel ve toplumsal güvenlik sağlanabilirse, o güvenli ortam içerisinde özgürlükler kullanılabilir. bu nedenle güvenliği ve güvenlik uygulamalarını özgürlüğün düşmanı değil, aksine varlık sağlayıcısı olarak görmek gerekir."
Şimdi, bu iki karşıt fikre saplanıp kalmaksızın özgürlük - güvenlik ilişkisi/dengesi üzerine neler söyleyebileceğimize göz atalım.
Yukarıda özetlediğim her iki fikrin ortaklaştığı nokta, gözden kaçmadığı şekilde, özgürlük ile güvenlik arasında karşıt ve çatışmacı bir ilişki olduğuna dair yargıdır. Oysa bu yaygın kanaatin aksine, özgürlüklerimiz ile güvenlik uygulamaları arasında aslında "tamamlayıcı" bir ilişki vardır. Eleştirilebilecek epey şey olmasına ve eksikliklerine rağmen özgürlüklerin en başarılı şekilde yaşanbildiği Batılı ülkelerde, tarihsel olarak özgürlüklerin tanınması ve pratik edilmesi, bireysel, toplumsal ve kurumsal güvenliğin "söz konusu özgürlükler çerçevesinde" güvenceye alınmasıyla mümkün olmuştur. Daha açık bir ifadeyle, özgürlükler yasal çerçeveye kavuşturulurken ve gündelik hayatta özgürlükler varlığını sürdürürken, söz konusu özgürlüklerin varlığı/ortaya çıkış nedenleri/gerekliliği zemininde ve öncelikle "özgürlüklerin varlığını güvenceye alma" saikiyle, tamamlayıcı bir güvenlik anlayışını benimsemişlerdir.
Peki, özgürlük ile güvenlik çelişkili midir ve bu ikili arasındaki ilişkiyi nasıl kurgulamak gerekir?
Esasında güvenlik, hareket noktasını özgürlüklerin "özü"nden aldığı sürece tamamlayıcıdır ve özgürlükleri güçlendiren, özgürlüklerin varlığı çerçevesinde bizlere güvenli bir bireysel, toplumsal ve kurumsal çerçeve vaadeden bir uygulamadır. o halde, her ne alanda olursa olsun, uygulanacak her güvenlik tedbirinin veya gerçekleştirilecek her düzenlememnin, özgürlüklerin özüne dokunmaması gerektiği, aksi durumun özgürlük-güvenlik dengesi ile çelişeceğini söylemek mümkündür. özgürlüklerin özünü görmezden gelen her yaklaşımınsa, "güven(lik)"ten ziyade, "yasağa tekabül ettiğini" eklemekte fayda var.
O halde, özgürlük - güvenlik ilişkisini, pratik söz konusu olduğunda açıklamaya çalıştığımız zeminde nasıl uygulamak gerekir?
Tıpkı temel hak ve özgürlüklerde olduğu gibi güvenlikle ilgili özel ve genel tüm uygulamalarda ve düzenlemelerde, özgürlüklerin özüne dokunma yasağının gözetilmesi, aslında net olan özgürlük-güvenlik ilişkisinin muğlak sulara itilmesini, özgürlükleri daraltmak için fırsat kollayan otoriter zihniyetin güçlenmesini engelleyici bir faktör olacaktır.
Sanıyorum, uluslararası terör tehdidinin arttığı, insanların kendilerini daha az güvende hissettiği bugünün dünyasında, hak ve özgürlüklerimizi korumanın ve bunun da ötesinde geliştirmenin yolu, özgürlük ile güvenlik arasındaki tamamlayıcı ilişkinin varlığını teslim eden ve özgürlüklerin özünü tüm eylemlerde referans haline getiren yaklaşımı benimsemekten geçiyor.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)